Boru sistemi içerisinde oluşturulan genleşme bölümlerini birbirinden ayıran ve izole eden noktalardır. En basit tarifi ile boru bölümü içinde oluşan yükleri taşıyan bağlama noktasıdır. Çeşitli şekillerde yapılabilir, ancak yerinin seçimi kompansatörün çalışması açısından büyük önem taşır. Sabit noktaya gelen yükler aşağıdaki gibidir ; Borulama sistemi kendi içerisinde muhtelif genleşme bölümlerine ayrılarak sabit noktalar vasıtası ile izole edilirler. Böylece bir genleşme bölgesinde oluşan hareket bu bölge içerisinde kullanılan eksenel kompansatör vasıtası ile emilir.
Kompansatörlerde Sabit Noktalar Ve Kılavuzlama
MA = MAIN ANCHOR / ANA SABİT NOKTA
G = PIPE GUIDE / KAYAR MESNET
EJ = EXPANSION JOINT / KOMPANSATÖR
MA ( Sabit nokta )
G ( Kayar Mesnet )
L1 =4 .D
L2 =14 .D D= Çap
L3 =Isıl genleşme tablosuna bakınız.
FMA=Fi+Fy+Fs+Fd (kg)
FMA=Sabit Nokta Yükü
Fi=İç basınçtan dolayı oluşan yük
Fi=Pw . A
Pw=Çalışma Basıncı (kg/mm2)
A=Boru iç kesit alanı (mm2 )
Fy=Körüğün iç yaylanmasından oluşan kuvvet
Fy=Cy Δx/2
C=Körük Eksenel Yaysabiti (kg/mm)
X=Max Genleşme Miktarı (mm)
Fs=Kayar Mesnet Sürtünme Yükü
Fs=M.G.L
M=Sürtünme Katsayısı
G=Boru Toplam Ağırlığı (kg/m)
L=Boru Uzunluğu (m)
Fd= Sabit nokta dirsekte ise oluşan merkez kaç kuvvet yükü
Fd= (2A.φ.V2)/g sin θ/2
A=Boru İç kesit alanı (m²)
φ=Akışkan Yoğunluğu (kg/m³)
V=Akış Hızı (m/sn)
g=Yerçekim İvmesi (m/sn²)
θ=Dirsek Açısı
Kılavuzlar
Kayar Mesnetler
Eksenel kompansatörler, basıncın itme kuvvetine karşı koyabilecek, bağlantı çubuğu yada mafsal gibi aksesuarlara sahip değildir. Bu sebeple, doğru dizayn edilmiş bir boru sisteminde,hertürlü çalışma koşullarında kompansatörlerin yamulması ve açılması kılavuzlar (mesnetler) ile engellenmiş olur. Borunun eksenel hareketini sağlayan bağlama şekilleridir. Kayar mesnet yerinin saptanması için kılavuzlar arası uzaklık tablosunu kullanınız. Kompansatörden sonraki ilk kayar mesnet için 4D + 14D ilkesi mutlaka uygulanmalıdır. Kılavuzlar (Mesnetler)aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir.
Sabit Mesnetler : Bu Tip mesnetler, üzerilerine binen kuvvetlere direnç gösterdiklerinden dolayı boru hattındaki en önemli noktalardır.
Ara Mesnetler : Ara mesnetler basıncın itme kuvvetine karşı direnç gösteremez. Bu mesnetler, körüğün yay direncine ve sürtünme kuvvetine karşı koymalıdır.
Boru Yatakları : Boru yatakları, kompansatör hareketlerinin düzgün bir biçimde hizalanması sağlar ve boru hattının eğilip bükülmesini engellerler. Bu sebeple, sistemin en önemli parçalarından biridir.
